Aanmelding via e-mail:
eol.afdeling.amsterdam@gmail.com
Dr. Rolf Strootman
Docent Oude Geschiedenis, Universiteit Utrecht
In de Oudheid was de verfstof purper kostbaarder dan goud. Dat had te maken met de ingewikkelde productie ervan, maar ook met het feit dat purpergeverfde textiel geassocieerd werd met het koningschap en, vooral in Griekenland en Judea, met religieuze eredienst. De kostbaarste variant, die mogelijk violetblauw of juist dieprood van kleur was (we weten dat niet precies), werd ontwikkeld in de stad Tyrus en stond bekend als ‘koninklijk purper’. Het verven met deze dure kleurstof was een pan-Mediterraan verschijnsel.
Purper werd gewonnen uit schelpdieren van de murex-soort, een vleesetende roofslak die van de zeebodem werd opgedoken en vervolgens ontschelpt en in een ingewikkeld en langdurig proces ingekookt om er kleurstof aan te onttrekken. Voor een enkele druppel purper waren honderden van deze schelpdieren nodig; bergen van weggeworpen schelpresten langs de kust van Libanon – het voornaamste centrum van de purperproductie in de Oudheid was, de naam zegt het eigenlijk al, Phoenicië – getuigen daar nu nog van. Vanwege de kwalijke geuren en dampen moet de purperindustrie een zeer ongezonde aangelegenheid zijn geweest; ook kleding gekleurd met deze verfstof zal flink gestonken hebben.
In deze lezing gaan we in op de manier waarop purper geproduceerd werd – op basis van antieke beschrijvingen van het productieproces in het werk van onder anderen Plinius, en moderne pogingen dat productieproces in het laboratorium na te bootsen. Hoe kreeg men de schelpen aan de oppervlakte? Hoe werkte het proces van koken? Welke kleurvarianten bestonden er en hoe werden die verkregen? En wat is de achtergrond van de monarchale en religieuze connotaties die purper al in het tweede millennium v.C. lijkt te hebben gehad?