Het bestuur van Ex Oriente Lux nodigt U hierbij van harte uit tot het bijwonen van de Studiedag 2017 op zaterdag 1 april 2017 (geen grap) van 10.15 tot 16.30 uur in de Bergkerk te Amersfoort, Doctor Abraham Kuyperlaan 2. Het thema is ‘Homerus en de oosterse epiek’. De aan Homerus toegeschreven epen Ilias en de Odyssee zijn niet in een vacuüm ontstaan. De Griekse wereld stond in nauw contact met Klein-Azië, Phoenicië en Egypte en de schrijver(s) van de epen moeten bekend geweest zijn met de epiek en het verhalengoed uit die wereld. Het Gilgamesj-epos uit Mesopotamië is eeuwenlang schriftelijk overgeleverd en kende een wijde verspreiding, maar ook andere epen en verhalen deden de ronde. Kennismaking hiermee verdiept het begrip van Homerus. Voor leraren en leerlingen GLTC is er een extra reden om aanwezig te zijn: in het cursusjaar 2017-8 is Homerus het thema van het eindexamen Grieks.
De studiemiddag is officieel erkend en gevalideerd door de registercommissie als nascholingsactiviteit voor leraren Klassieke Talen en Klassieke Culturele Vorming met registratienummer NJi2x8nsVB . Deze is nu met 3 RU (registeruren) opgenomen in registerleraar.nl. Na afloop of later per post ontvangen zij die zich hiervoor opgeven een certificaat.
Het programma luidt als volgt:
Alleen voor leden Ex Oriente Lux:
10:15 – 10:45 uur: ontvangst met koffie
10:45 – 12:00 uur: Algemene Ledenvergadering
12:00 – 13:00 uur: Lunch
Open voor belangstellenden:
13:00 – 13.40 uur: Michèle Meijer MA (Vrije Universiteit, classica met bijvak assyriologie, promovenda), Homerus en het Gilgamesj-epos.
Het Gilgamesj-epos is een der bekendste epen uit het Nabije Oosten. Het kreeg zijn standaardvorm in de 12e eeuw v. Chr. en is vooral bekend door het exemplaar (12 tabletten; 3000 regels) uit de bibliotheek van Assurbanipal te Ninevé (7e eeuw v. Chr). Er waren vertalingen in het Hethitisch, er zijn fragmenten gevonden in Megiddo (Israel) en het jongste fragment stamt uit de jaren 30 van de 2e eeuw v. Chr. Gilgamesj was bijvoorbeeld bekend aan Aelianus als ‘Gilgamos’. Mijn lezing richt zich op de fascinerende parallellen tussen het Gilgamesj-epos en de Homerische epen, zoals bijvoorbeeld overeenkomsten in verteltechnieken (herhalingen, vergelijkingen, formulaire verzen) en – mijns inziens nog interessanter – parallellen in thema en literaire motieven. Het hoofdthema van het Gilgamesj-epos, de zoektocht van Gilgamesj naar onsterfelijkheid, doet bijvoorbeeld aan de omzwervingen van Odysseus denken en een voorbeeld van een overeenkomstig motief is de vriendschap tussen Gilgamesj en Enkidu enerzijds en die van Achilles en Patroklos anderzijds. In de eerste helft van mijn lezing zullen deze en vele andere interessante parallellen aan bod komen. In de tweede helft van de lezing richt ik mij vervolgens op de vraag hoe deze parallellen tot stand kunnen zijn gekomen en wat de studie van deze parallellen voor waarde heeft voor onze kennis van Homerus.
13:45 – 14:30 uur: Prof. dr. Klaas Veenhof (em. hoogleraar assyriologie aan de VU en de Universiteit Leiden), Het Atrachasis-epos.
Het Atrachasis-epos (beter de Atrachasis-mythe) is een wat kleiner epos (drie tabletten) met een wat nauwer omschreven thema en een heldere compositie: de schepping van de mens, die voor de goden moet werken (tablet I), de onstuitbare bevolkingsgroei van de mensen, wier rumoer de goden irriteert (tablet II) en de zondvloed als poging daar een eind aan te maken, volgens het slot het eigenlijke thema van de compositie (tablet III). Ook van dit epos zijn meerdere versies bekend en ook dit epos had een wijde verspreiding.
14:30 – 15:00 uur: Pauze
15:00 – 15.40 uur: Dr. Willemijn Waal (classica, hethitologe, Universiteit Leiden), Van Hethitisch tot Homerus.
Geografisch en taalkundig ligt de wereld van het Hethitische imperium (Klein-Azië, ca. 1650-1200 v. Chr) het dichtst bij de Griekse wereld. Troje (Wilusa) was er ooit een onderdeel van, zoals wij onder meer weten uit een verdrag met vazalkoning Alaksandus van Wilusa. Uit brieven en annalen blijkt dat de Hethieten regelmatig contact hadden met de Myceense Grieken, die werden aangeduid met de term Ahhijawa (vergelijk de uit Homerus bekende Achaeërs). De Hethitische tabletcollecties bevatten naast historische documenten ook aantal literaire composities, waaronder de epen rondom de god Kumarbi, die in stijl en thematiek overeenkomsten vertonen met de werken van Homerus en Hesiodus.
15.45 – 16:30 uur: Dr. Ben Haring (egyptoloog, Universiteit Leiden), Helden in Faraonische teksten.
In de Oudegyptische literatuur is weinig plaats voor sterfelijke, ‘menselijke’ helden. Dat wil niet zeggen dat in die literatuur, of in monumentale inscripties, geen heldendaden worden verricht. Het is echter wel duidelijk dat daarvoor goddelijke kwaliteiten nodig zijn. Aan de hand van een aantal befaamde teksten van vóór ca. 750 voor Christus (waaronder de verhalen van Sinoehe en Wenamoen, en de Kadesj-inscripties van Ramses II) zal onderzocht worden, wat heldendom betekent in Oudegyptische context. Wat zou Homerus in deze zin vanuit Egypte tegemoet kunnen zijn gekomen?
De kosten voor de hele dag (alleen voor leden) bedragen € 30,00 per persoon (inclusief koffie, lunch en thee). De kosten voor alleen de middagsessie bedragen € 15,00 p.p. voor leden, € 25,00 voor niet-leden, € 10,00 voor scholieren en studenten t/m 24 jaar.
Niet-leden ontvangen tevens een gastlidmaatschap voor één jaar (2017). Zij ontvangen dan de nummers van het blad Phoenix en krijgen uitnodigingen voor lezingen in de afdelingen (zie www.exorientelux.nl).
U wordt van harte aangespoord uw lidmaatschap in 2018 te bestendigen. Het kost € 37,50 (jeugdleden tot 25 jaar € 19,50), u krijgt daarvoor driemaal per jaar Phoenix, kortingen bij andere publicaties en evenementen en toegang tot de lezingen en andere activiteiten in de afdelingen. Ex Oriente Lux heeft ANBI-status, zodat uw lidmaatschapsgeld kan worden afgetrokken van de belasting.
OPGAVE: Leden kunnen zich voor deelname opgeven door overmaking van één van deze bedragen, vermenigvuldigd met het aantal personen waarmee u denkt te komen, op rekening NL82 INGB 0000 229501 t.n.v. Ex Oriente Lux te Leiden, onder vermelding van ‘Studiedag 2017 Amersfoort’. Uw storting dient uiterlijk op 18 maart a.s. in ons bezit te zijn. Alleen uw storting geldt als aanmelding! Opgave via website of e-mail is voor leden niet nodig. Het is niet mogelijk op de studiedag zelf bij de ingang te betalen.
Zij die zich aanmelden krijgen ongeveer een week voor de studiedag een dagprogramma en routebeschrijving toegestuurd. Dat papier geldt als toegangsbewijs; neemt u het dus mee!
Niet-leden dienen zich daarnaast per e-mail (eol@hum.leidenuniv.nl) op te geven met vermelding van hun volledige naam en adres met, indien van toepassing, vermelding van status: scholier/student + naam van (hoge)school of universiteit. U kunt zich ook via de website aanmelden (https://www.exorientelux.nl/studiedag/aanmelden/). Ook voor niet-leden geldt de storting van het benodigde bedrag als aanmelding!
De Bergkerk is goed per trein bereikbaar (10 minuten lopen vanaf station Amersfoort) en er is bescheiden parkeergelegenheid.
Aanmelden
[si-contact-form form=’2′]